Hanka Ordonówna, pseud. Ordonka, właściwie Maria Anna Tyszkiewicz, z domu Pietruszyńska, pseud. literacki Weronika Hort (ur. 25 września 1902 w Warszawie, zm. 8 września 1950 w Bejrucie) – polska piosenkarka, autorka wierszy oraz tekstów piosenek, tancerka i aktorka.
Pochodziła z rodziny kolejarza. Była córką Władysława i Heleny z Bieńkowskich. W dzieciństwie uczęszczała do szkoły baletowej przy Teatrze Wielkim w Warszawie, a w wieku 16 lat debiutowała w teatrzyku “Sfinks”. W okresie występów w teatrze “Wesoły Ul” w Lublinie zyskała popularność jako wykonawczyni piosenek o tematyce żołnierskiej. Po upadku lubelskiego teatru wróciła do Warszawy i w 1919 podjęła pracę w kabarecie Miraż, a na początku 1923 roku grała w “Stańczyku”. Następnie od marca 1923 rozpoczęła karierę jako szansonistka w kabarecie Qui Pro Quo w którym występowała do 1931 roku. W 1924 występowała także na zagranicznych scenach – w Niemczech i we Francji. We Włoszech, w Wiedniu i w Paryżu uzupełniała swoją wokalną edukację.Od 1931 występowała również w teatrach “Banda”, “Wielka Rewia”, “Cyrulik Warszawski”.
Ogromną rolę w ukształtowaniu jej scenicznej dojrzałości odegrał Fryderyk Jarosy. Pod jego kierunkiem wykształciła swój niepowtarzalny styl, stając się dojrzałą artystką. Sławę, nieprzemijającą do wybuchu wojny, dało jej wykonanie piosenki “Miłość ci wszystko wybaczy” z filmu Szpieg w masce z 1933. Piosenka ta stała się w pewnym sensie wizytówką Hanki Ordonówny. W wielu miastach Polski dawała liczne koncerty, a także odbywała zagraniczne tournee. Przyjmowano ją entuzjastycznie w Atenach, Bejrucie, Damaszku, Jerozolimie, Tel Awiwie, Kairze, Rydze i w Stanach Zjednoczonych. Występowała za granicą, m.in. w Paryżu, Berlinie i w Wiedniu.
Zapraszam do odsłuchania piosenek z mojej playlisty:
(Aby odtworzyć wybrany klip wystarczy kliknąć w miniaturkę teledysku pod odtwarzaczem).
W 1931 została żoną hrabiego Michała Tyszkiewicza, który był też autorem tekstów wielu jej piosenek. Mimo że została hrabiną, nadal występowała w kabarecie i dodatkowo jeździła konno w rewii cyrkowej. Intensywna praca spowodowała powrót choroby płuc, z której udało jej się wyleczyć dzięki intensywnej opiece męża i lekarzy. Po powrocie do zdrowia koncertowała w Stanach Zjednoczonych, skąd powróciła do Polski jesienią 1939 roku.
Po wybuchu II wojny światowej przebywała początkowo w Warszawie, gdzie jesienią 1939 została uwięziona na Pawiaku i skąd wydobył ją mąż i sprowadził do Wilna. Tam w latach 1940–1941 grała w Teatrze na Pohulance, w “Lutni” i w Polskim Teatrze Dramatycznym. Aresztowana przez NKWD po aneksji Litwy przez ZSRR, została wywieziona do łagru w Uzbekistanie, a jej mąż został wywieziony w głąb Rosji.
W czasie zesłania powróciła jej choroba płuc z uwagi na trudne warunki życia. Po uwolnieniu w następstwie układu Sikorski-Majski Ordonówna początkowo zorganizowała teatr w polskim ośrodku w Tocku, później jednak zajęła się organizowaniem pomocy dla osieroconych dzieci polskich wygnańców. Z uwagi na stan zdrowia ewakuowana do Taszkentu, w tym okresie też spotkała się ponownie z mężem. Ewakuowana razem z sierocińcem przez Bombaj w Indiach do Bejrutu w Libanie po zerwaniu przez ZSRR stosunków z rządem RP, co nastąpiło po ujawnieniu w 1943 masakry katyńskiej.
Pogarszający się stan zdrowia zmusił ją do zamieszkania z mężem w Bejrucie i poważniejszego leczenia. Zmarła w Bejrucie na gruźlicę i tam pochowana. Na jej grobie w Bejrucie wykuto napis: ŚP Maria Hanna Tyszkiewiczowa Hanka Ordonówna Ur. 25 IX 1902 zm. 8 IX 1950 Tyś jest ucieczką moją od ucieśnienia zachowasz mię i piosenkami radosnego wybawienia uraczysz mię Ps. XXXII. 7. W 1990 jej prochy przeniesiono i pochowano na warszawskich Powązkach. W tym samym roku jej imię nadano Szkole Podstawowej nr 209 w Warszawie. (wikipedia)
Zapraszam serdecznie do posłuchania: Piosenki Międzywojenne:
[…] Hanka Ordonówna w filmie „Szpieg w masce” (Spy in the mask) z 1933 roku. […]